Đế xoay (Platter Bearing) dịch sát nghĩa phải là ổ trục đĩa, nhưng vì Platter là đĩa xoay, nên bearing là phần Đế. Bản thân thành phần này không xoay, mà nó chứa cái xoay trong đó.
Đế xoay giúp đĩa xoay (Platter) quay ổn định và êm mượt, từ đó đảm bảo âm thanh phát ra từ đĩa than được tái tạo chính xác. Đế xoay có vai trò như một hệ thống trục đỡ, cho phép đĩa xoay di chuyển với độ ma sát thấp và giảm thiểu tiếng ồn.
Mặc dù cấu phần này chỉ có chức năng là đỡ platter và giảm ma sát. Nhưng nó quan trọng đến nỗi mà chỉ cần vào nó, nhìn vào cách thiết kế, vật liệu, độ hoàn thiện… là biết hãng sản xuất mâm có tử tế hay không.
* Đế xoay thường gồm 2 thành phần:
+ Trục (Spindle): Nằm ở trung tâm, kết nối trực tiếp với platter. Trục thường được làm từ vật liệu cứng và bền, như thép, nhằm chịu khối lượng của đĩa xoay và ma sát trong suốt quá trình hoạt động.
+ Đế (Bearing): nhiều nơi còn gọi là Bạc đạn, nhưng nó không hẳn là vòng bi. Đây là bộ phận cốt lõi của đế xoay, làm giảm ma sát khi trục xoay trong đó. Ma sát là tiếng ồn, và tất nhiên, đó là thảm họa. Các loại đế xoay phổ biến bao gồm:
– Vòng bi (Ball Bearing): Đây đúng là Bạc đạn, dùng các viên bi nhỏ. Loại này phổ biến do dễ và rẻ. Nhưng ồn. Rất ồn.
– Vòng bi dầu (Oil Bearing): Trục xoay được ngập trong dầu để giảm ma sát và duy trì tốc độ quán tính. Loại này ít tiếng ồn hơn, dễ thi công.
– Vòng bi từ trường (Magnetic Bearing): loại bỏ hoàn toàn ma sát vật lý. Nhưng trên thực tế, không có hãng nào làm đúng theo tiêu chuẩn không tiếp xúc.
* Vật liệu của đế xoay, liên quan trực tiếp đến độ bền:
+ Thép: độ cứng cao, chống mài mòn tốt. Đến gần đây, công nghệ chế tạo giúp bề mặt thép đạt được độ bóng cao, giảm ma sát.
+ Gốm: Không nhiều hãng làm bằng gốm, chi phí cao hơn kim loại.
+ Hợp kim đồng: Thời xưa hầu như là đồng thau, bề mặt đồng thau nhẵn mịn và giá thành rẻ. Tuy rẻ nhưng phân tử đồng có khả năng hấp thụ rung tốt hơn thép.
Ngoài ra một số đế xoay có đệm giảm rung bằng từ trường: Trục xoay không tì thẳng xuống đáy đế xoay và vì ngập trong dầu nên dao động cơ học ngoại lai được cắt đáng kể.
Tóm lại, vấn đề lớn nhất của cấu phần này là vừa chịu tải trọng của platter vừa chống ma sát giữa 2 thành phần kim loại khác nhau: trục bằng thép và ống bằng đồng. Đối với truyền động bằng dây curoa, lực xoay platter không nằm chính giữa tâm, nên dù rất nhỏ, đối với khối lượng lớn của platter cũng trở thành vấn đề không nhỏ nữa. Nên nhìn vào đây là biết khả năng của người thiết kế.